Inflammatoire reumatische aandoeningen
Ontstekingsreuma is een verzamelnaam voor verschillende vormen van reuma waarbij er in één of meerdere gewrichten een uitgesproken ontsteking is die leidt tot schade aan de gewrichten. Deze ontsteking is een gevolg van ons afweersysteem of immuunsysteem dat ons eigen lichaam aanvalt en zo een ontstekingsreactie op gang brengt. Het is een aandoening die vooral jongere patiënten treft en waarvoor we momenteel goede behandelingen hebben om de ziekte te onderdrukken.
De meest frequent vormen van ontstekingsreuma met hun specifieke kenmerken vind je hieronder:
Reumatoïde artritis
Wat is Reumatoïde artritis?
Reumatoïde artritis (RA) betekent letterlijk: reumatische gewrichtsontsteking. Het woord ‘reuma’ komt uit het Grieks en betekent ‘stroom’ of ‘ziekteverwekkende vloeistof’. En ‘artritis’ is afgeleid van het Griekse woord ‘arthron’, dat ’gewricht’ betekent.
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte: het afweersysteem (immuunsysteem) keert zich tegen het eigen lichaam. Hoe dat komt is nog niet duidelijk. RA kan sluipend beginnen of plotseling ontstaan. Het is een chronische en dus blijvende aandoening. Soms is de ziekte actief en heb je veel klachten, soms is er
een rustige periode. Het verloop kan dus grillig zijn. RA komt op alle leeftijden voor, maar meer bij vrouwen dan bij mannen.
Ondanks veel onderzoek is nog niet bekend waardoor RA wordt veroorzaakt. Men vermoedt dat het afweersysteem ontregeld raakt door een combinatie van aanleg (erfelijkheid) en omgevingsfactoren, zoals roken. Het immuunsysteem slaat op hol, waardoor er bepaalde stoffen (ontstekingsfactoren) vrijkomen. Deze stoffen veroorzaken ontstekingen in gewrichten, pezen, spieren of organen, en soms ook in bloedvaten of rond zenuwen. De ontstekingen zijn meestal chronisch.
Hoe verloopt de ziekte?
Reumatoïde artritis verloopt bij iedereen anders wanneer de ziekte niet zou behandeld worden. In de beginperiode is niet te zeggen hoe de ziekte zich zal ontwikkelen. Soms verloopt de ziekte zo mild dat het lijkt alsof die is verdwenen. Meestal zijn er ups-and-downs. Perioden van pijn en bewegingsbeperking worden dan afgewisseld met rustige perioden. In een klein deel van de gevallen verloopt de ziekte agressief en zijn er voortdurend klachten die leiden tot beperkingen. In dat geval is de ziekte soms moeilijk onder controle te krijgen. Met een goede behandeling verloopt het ziekteproces langzamer, de pijn wordt draaglijk en er is minder risico op blijvende beschadigingen aan de gewrichten. De behandeling heeft tot doel alle ontstekingen tot rust te brengen, zodat je zonder veel beperkingen kan blijven functioneren. Het is belangrijk de voorgeschreven therapie goed te volgen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Je arts stelt de diagnose reumatoïde artritis vooral op grond van je verhaal en lichamelijk onderzoek. Daarnaast kan de uitslag van bloedonderzoek de diagnose ondersteunen. Op een röntgenfoto wordt dan weer zichtbaar of een gewricht beschadigd is.
Meer weten?
Spondyloartritis
Wat is Spondyloartritis?
Spondyloartritis (SpA) is een verzamelnaam voor een groep inflammatoire (inflammatie betekent ontsteking) reumatische aandoeningen. SpA wordt onderverdeeld in twee grote groepen, afhankelijk van de symptomen die op de voorgrond staan: axiale SpA en perifere SpA.
Bij axiale spondyloartritis heb je vooral last van je rug. Deze rugpijn wordt veroorzaakt door een ontstekingsproces van de gewrichten van het bekken en/of de wervelkolom (= axiaal skelet). De pijnklachten ontstaan spontaan (dus niet naar aanleiding van bijvoorbeeld een verkeerde beweging) en hebben inflammatoire
kenmerken: ’s nachts wakker worden door de pijn, ochtendstijfheid en verbetering van de klachten bij beweging. Lage rugklachten zijn het meest voorkomend en beginnen typisch op jonge leeftijd (tussen 15 en 45 jaar).
Bij perifere spondyloartritis heb je vooral last van klachten van grote gewrichten zoals bijvoorbeeld ontstekingen in je heupen, knieën, enkels, (= perifeer skelet) los van het axiale skelet. Pijn in een groot gewricht van de onderste ledematen wordt bij jonge patiënten vaak toegeschreven aan een mechanische oorzaak, zoals een sportletsel. Het pijnpatroon in het gewricht is evenwel niet mechanisch, maar inflammatoir.
Net zoals bij vele andere reumatische aandoeningen, is de exacte oorzaak van SpA nog niet volledig gekend. We weten dat het immuunsysteem een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van de aandoening en het onderhouden van de gewrichtsontstekingen.
Hoe verloopt de ziekte?
Hoe spondyloartritis verloopt bij iemand, kan nogal verschillen. De ene persoon blijft langer stabiel, terwijl de ziekte bij de andere steeds erger wordt. Spondyloartritis is meestal een progressieve aandoening, wat wil zeggen dat de klachten in de loop van de tijd erger kunnen worden. Pijn en stijfheid, vaak in de lage rug, zijn belangrijke signalen. Je kan ook erg moe zijn en deze vermoeidheid kan heel overheersend zijn.
Rugklachten zijn niet altijd een eerste signaal: ook heupen en knieën kunnen ontstoken zijn en/of andere organen buiten het bewegingsapparaat zoals je ogen, huid en darmen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Hoe eerder de diagnose van spondyloartritis gesteld wordt, hoe beter: hoe vroeger men kan starten met een effectieve behandeling, hoe sneller het ontstekingsproces kan afgeremd worden. Doel is om zo snel mogelijk structurele schade te vermijden, waardoor de beweeglijkheid en functionaliteit van de betrokken gewrichten bewaard blijven.
Vaak baseert de reumatoloog de diagnose op jouw verhaal en lichamelijk onderzoek. Bloedonderzoek kan de diagnose ondersteunen, evenals röntgenfoto’s, magnetische resonantie beelden (MRI) van de bekkengewrichten en/of een echografie. Ook kan het zijn dat de reumatoloog adviseert om een darmonderzoek (coloscopie) te ondergaan.
Meer weten?
Psoriasis artritis
Wat is Psoriasis artritis?
Psoriasis artritis is een combinatie tussen ontstekingsreuma en de huidziekte psoriasis. Je kan dus klachten hebben aan je huid en klachten door gewrichtsontstekingen. Psoriasis artritis is een vorm van spondyloartritis.
Artritis betekent gewrichtsontsteking. Bij psoriasis artritis komen de ontstekingen meestal voor in de gewrichten van je armen of benen, zoals je handen, voeten, ellebogen of knieën. De ontsteking kan ook onder aan je rug zitten, in je bekken, of op de plaats waar je ribben aan je borstkas vastzitten.
Psoriasis is een huidaandoening. Bij psoriasis worden sneller dan normaal nieuwe huidcellen geproduceerd waarbij huidcellen om de 3-7 dagen in plaats van om de 3-4 maanden worden vervangen. Dit veroorzaakt een opstapeling van huidcellen en de ontwikkeling van verhoogde, zilverkleurige vlekken op de huid. De bekendste vorm van psoriasis is psoriasis vulgaris. Hierbij wordt de huid rood en gaat deze erg schilferen.
Psoriasis artritis is een vorm van spondyloartritis. Spondyloartritis is een verzamelnaam voor een groep reumatische aandoeningen met een aantal gemeenschappelijke kenmerken, zoals ontstekingen in de wervelkolom, het bekken en de gewrichten van de armen en benen.
Ongeveer 15 – 30 % van de patiënten die psoriasis hebben krijgen ook psoriasis artritis. Geschat wordt dat 0.5 tot 0.8% van de Belgische bevolking psoriasis artritis heeft. Meestal ontstaat psoriasis artritis tussen de leeftijd van 20 en 40 jaar. Mannen lopen een iets groter risico om het te krijgen dan vrouwen.
Ondanks veel onderzoek is nog niet bekend waardoor psoriasis artritis wordt veroorzaakt. Het is wel zeker dat bepaalde witte bloedcellen ermee te maken hebben, deze worden de T-lymfocyten en de macrofagen genoemd. Deze T-lymfocyten zijn belangrijk voor je afweersysteem.
Hoe verloopt de ziekte?
Het verloop van psoriasis artritis is niet te voorspellen. Periodes waarin je veel klachten hebt, wisselen af met perioden waarin de ziekte rustiger wordt of door medicijnen tot stilstand komt. PsA verloopt bij iedereen anders. Er is geen samenhang tussen de huidklachten en de gewrichtsklachten: de ene keer heb je vooral last van je gewrichten, terwijl op een ander moment je huidklachten je meer last bezorgen. Soms gaan de klachten na verloop van tijd over, maar de klachten kunnen ook juist erger worden. In ieder geval geraken de gewrichten chronisch ontstoken.
Bij psoriasis artritis heb je naast eventuele huidklachten ook last van pijnlijke, stijve gewrichten. Je kan je gewrichten minder goed bewegen. Daarnaast kan ook vermoeidheid overheersend zijn.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Je arts stelt de diagnose psoriasis artritis vooral op grond van je verhaal en lichamelijk onderzoek. Daarnaast kan de uitslag van bloedonderzoek de diagnose ondersteunen.
Meer weten?
Polymyalgia reumatica
Wat is Polymyalgia reumatica?
Polymyalgia rheumatica (PMR) is een ontstekingsziekte waarbij de spieren rond de nek, de schouders en/of de heupen stijf en pijnlijk zijn. De klachten kunnen zich snel ontwikkelen, over een periode van een aantal dagen tot weken. De pijn en stijfheid zijn meestal ’s nachts en in de vroege morgen het hevigst. Aantasting van de bovenste ledematen, met problemen om de armen op te heffen tot boven de schouders, komt veel voor.
Deze ontstekingsziekte komt bijna uitsluitend voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. 60% van de patiënten zijn vrouwen. PMR is de meest frequente vorm van reuma boven de 50 jaar. Hoe PMR ontstaat, is niet bekend. Omgevingsfactoren dragen bij tot het ontstaan van PMR. Er zijn geen aanwijzingen dat PMR erfelijk of
besmettelijk is. PMR ontstaat vaak in het voor- of najaar. Dit kan erop wijzen dat een infectie de trigger kan zijn voor deze ziekte.
Zoals veel andere reumatische aandoeningen is PMR een auto-immune aandoening, waarbij het eigen afweersysteem je lichaam aanvalt en zo zorgt voor ontsteking. Bij PMR zitten die ontstekingen typisch in de spieren van de schouder- en bekkengordel.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Om de diagnose te stellen, stelt je arts eerst een aantal vragen om de klachten in beeld te brengen. Daarna volgt een klinisch onderzoek. De diagnose van PMR is voornamelijk gebaseerd op het lichamelijk onderzoek. Vaak is de schouder- en heupfunctie sterk beperkt en vermelden patiënten veel functiebeperking in de ochtend
(bijvoorbeeld tijdens het aankleden). Bij PMR zijn de ontstekingswaarden in het bloed meestal abnormaal hoog.
Meer weten?
Kristalartropathie
(eventueel hier nog een overkoepelende intro toevoegen: wat is kristalatropathie?)
Jicht
Jicht wordt veroorzaakt door een te hoog urinezuurgehalte in het bloed. Bij een te grote stijging van het urinezuurgehalte in het bloed kan het urinezuur op verschillende plaatsen in het lichaam neerslaan onder de vorm van kristallen ter hoogte van gewrichten, urinewegen en nieren. Op het moment dat deze kristallen zich op de gewrichtsweefsels zetten, komt er een ontsteking in het gewricht. Vaak gaat het om de grote teen, maar het kan ook voorkomen in de knieën, enkels, polsen en zelfs op de kleinere handgewrichten. Op het moment van zo’n jichtopstoot ontstaat er een rood, warm en pijnlijk gewricht. Soms kan je je zelfs grieperig of koortsig voelen. De aanval gaat meestal over na enkele dagen, maar als je je niet laat behandelen, is er een grote kans dat de aandoening terugkomt.
Chondrocalcinose (pseudojicht)
Chondrocalsinose of pseudjicht is een vorm van acute artritis of plots ontstane gewrichtsontsteking, met roodheid, zwelling en pijn van een gewricht. Meestal ter hoogte van de knie, maar het is ook mogelijk ter hoogte van de enkels, polsen, handen, ellebogen of schouders. Door het plots optreden, meestal in opstoten, doet het denken aan jicht, vandaar de naam ‘pseudojicht’.
Bron: reumanet.be
