RSV: to vaccinate, or not to vaccinate

RSV staat bekend als een belangrijke oorzaak van hospitalisaties ten gevolge van luchtweginfecties bij jonge kinderen. Recent werd een vaccin ontwikkeld dat via toediening in het derde trimester van de zwangerschap de neonaat zou beschermen tegen ernstige infecties met RSV. Dit vaccin wordt ondertussen aanbevolen door de VVOG (Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie). De vraag luidt aldus “To vaccinate, or not to vaccinate?”

RSV of respiratoir syncytieel virus ken je ongetwijfeld als het besmettelijke virus dat luchtweginfecties veroorzaakt. De klachten kunnen variëren van simpele verkoudheidsklachten tot ernstige lage luchtweginfecties zoals bronchiolitis en pneumonie. Hoewel RSV alle leeftijdsgroepen kan aantasten, staat het vooral bekend als een voorname oorzaak van hospitalisaties bij kinderen tijdens het eerste levensjaar.

Om ernstige infecties bij neonaten te voorkomen werd een RSV-vaccin ontwikkeld dat nu aanbevolen wordt voor zwangere vrouwen. Abrysvo, ontwikkeld door Pfizer, werd in augustus 2023 goedgekeurd door de FDA (Food and Drug Administration) voor volwassenen ouder dan 60 jaar en voor vrouwen die tussen 32 en 36 weken zwanger zijn. Enkele dagen later werd het eveneens goedgekeurd door de European Medicines Agency (EMA), die de indicatie uitbreidde tot zwangere vrouwen tussen 24 en 36 weken amenorroeduur.

Deze aanbevelingen zijn gebaseerd op de studie van Kampmann et al., getiteld Bivalent Prefusion F Vaccine in Pregnancy to Prevent RSV Illness in Infants. Dit verscheen in 2023 in The New England Journal of Medicine. Deze dubbelblinde gerandomiseerde studie werd uitgevoerd in 18 verschillende landen. 3682 gezonde zwangere vrouwen kregen het Abrysvo RSV-vaccin toegediend tussen 24 en 36 weken. De controlegroep omvatte 3637 zwangere vrouwen die een placebo-injectie toegediend kregen.

De primaire eindpunten van deze studie waren tweeërlei: enerzijds het aantal ernstige RSV-geassocieerde lage luchtweginfecties, anderzijds het totale aantal RSV-geassocieerde lage luchtweginfecties. Bijkomende eindpunten waren de nevenwerkingen bij zowel moeder als kind. Uit de resultaten bleek dat pasgeborenen van de gevaccineerde vrouwen 69% minder kans maakten op een ernstige RSV-infectie tijdens de eerste 6 levensmaan- den in vergelijking met de controlegroep (p = 0.0242). De risicoreductie was het hoogst in de eerste drie maanden. In de subgroep zwangere vrouwen die het vaccin kreeg tussen 32 en 36 weken, reduceerde het vaccin het risico op ernstige RSV-infecties met 77%.

De studie gaf ook aan dat het vaccin veilig bleek te zijn voor moeder en kind. Gerapporteerde nevenwerkingen zijn pijn ter hoogte van de injectieplaats, hoofdpijn, spierpijn en nausea. Zwangerschapscomplicaties zoals pre-eclampsie, intra-uteriene groeirestrictie, icterus en premature arbeid leken frequenter voor te komen in de gevaccineerde groep, doch deze data zijn niet-significant en onvoldoende om een causaal verband aan te tonen.

De conclusie luidt dat het toedienen van Abrysvo bij zwangere vrouwen effectief is tegen ernstige RSV-geassocieerde lage luchtweginfecties en RSV-geassocieerde hospitalisatie bij jonge kinderen. Er wordt geadviseerd de vaccinatie ten vroegste op 32 weken zwangerschap toe te dienen. Het betreft een eenmalige intramusculaire injectie. Het aanmaken van antistoffen duurt 2 weken. Het VVOG (Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie) beveelt dit vaccin sinds eind 2023 aan voor alle zwangere vrouwen, bij voorkeur toe te dienen tussen 32 en 36 weken zwangerschap en tijdens het RSV seizoen (september tot januari-april). Abrysvo sluit bijgevolg als vierde in de rij aan in de lijst van vaccinaties die we aanbieden tijdens de zwangerschap:

• Influenza tijdens het griepseizoen
• SARS-CoV-2
• Kinkhoest (tussen 24-32 weken)
• RSV (32-36 weken) tijdens RSV-seizoen

Belangrijk is om een interval van twee weken te respecteren tussen Abrysvo en Triaxis (kinkhoestvaccin), omwille van lage immuunrespons op pertussis bij concomittante toediening. Ook belangrijk om indachtig te zijn is dat het vaccin momenteel, als enige van de vier aanbevolen vaccinaties, nog niet terugbetaald wordt. Hoewel de kostprijs zeker niet mild is (185 euro), lijken de data te suggereren dat we zwangere patiënten op z’n minst de keuze moeten geven om voor deze extra bescherming te opteren. Naast het toedienen van een vaccin aan de moeder kan de toediening van monoclonale antistoffen aan de baby de morbiditeit ten gevolge van RSV verminderen. Het betreft Beyfortus, dat éénmalig wordt toegediend, werkzaam is gedurende 5 maanden en vanaf heden wordt terugbetaald tijdens het RSV-seizoen.