16 mei 2024
IBS versus IBD
dr. Julie Busschaert
Op donderdag 27 april 2024 ging de patiëntenavond IBD voor patiënten met Crohn en Colitis door in ons ziekenhuis. Er kwamen verschillende topics aan bod. Dr. Julie Busschaert van de dienst Gastro-enterologie lichtte onder andere het verschil tussen IBS en IBD toe.
Wat is IBS of PDS
IBS staat voor Irritable Bowel Syndrome en word in het Nederlands ook wel prikkelbare darmsyndroom (PDS) genoemd. IBS is een zeer frequente aandoening en komt bij 10 tot 15% van de Belgische bevolking voor. Het begint vaak op jonge leeftijd en we zien het iets vaker bij jonge vrouwen dan bij mannen.
De meest frequente symptomen zijn buikpijn gedurende minstens 6 maanden, gerelateerd aan de stoelgang (dat wil zeggen de pijn wordt erger of beter na toiletbezoek) en verandering in stoelgangsconsistentie en -frequentie (diarree of constipatie of een mix van beiden). Daarnaast treden vaak klachten op zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid en frequente aandrang tot toiletbezoek.
Oorzaken van IBS
De exacte oorzaak van PDS blijft moeilijk te achterhalen. We weten intussen dat verschillende mechanismen een rol spelen, waarbij op elk van deze factoren kan geageerd worden om PDS te behandelen.
Zo weten we dat er bij PDS patiënten sprake is van een viscerale hypersensitiviteit of overgevoeligheid van de darm waarbij prikkels meestal intenser en pijnlijker worden ervaren dan bij mensen zonder PDS. Ook bestaat er een link tussen onze hersenen en het darmzenuwstelsel (de zogenaamde ‘brain-gut axis’), waarbij de informatie in twee richtingen verloopt. Dit maakt dat zaken zoals stress, angst of depressie een belangrijke invloed hebben op onze darmen en op het ontstaan of erger maken van deze PDS-klachten. Daarnaast spelen ook mastcellen, een type van witte bloedcellen aanwezig in de darmwand bij PDS patiënten, een rol. Deze mastcellen zetten histamine vrij, wat leidt tot zenuwprikkeling ter hoogte van de darmen en zo opnieuw overgevoeligheid van de darm met als gevolg pijn, krampen en diarree.
Tot slot heeft ook voeding een belangrijke invloed. FODMAPS (Fermenteerbare oligo-, di- en monosacchariden en polyolen) zijn voedingsstoffen/vezels die niet verteerd worden in de dunne darm en op hun geheel terecht komen in de dikke darm. Hierbij trekken ze vocht aan en vindt er fermentatie of vergisting door darmbacteriën plaats, met als resultaat gasvorming en opnieuw uitzetting van de darm, wat opnieuw leidt tot opgeblazen gevoel, winderigheid, krampen en diarree. Het elimineren van deze FODMAPS uit de voeding door het volgen van een specifiek laag FODMAP-dieet” is dan ook een valabele behandeling bij PDS.
IBS opsporen
Er bestaat geen specifieke test om IBS op te sporen, vandaar dat er altijd een aantal screeningsonderzoeken uitgevoerd worden om andere zaken uit te sluiten. Een routinebloedname wordt afgenomen, waarbij uitgesloten wordt of er geen verhoogde ontstekingswaarden, bloedarmoede of schildklierproblemen zijn. Ook antistoffen voor gluten worden bepaald om een eventuele glutenallergie of coeliakie uit te sluiten. Daarnaast wordt de patiënt gevraagd een stoelgangsanalyse te laten uitvoeren, waarbij een calprotectine (dit is een merker voor eventuele ontsteking van de darm) bepaald wordt. Zodra een van deze testen afwijkend blijkt, is verder onderzoek noodzakelijk en moeten andere oorzaken eerst uitgesloten worden. Een coloscopie is aangewezen zodra een patiënt 1 of meerdere rode vlaggen vermeldt.
Rode vlaggen
- Leeftijd (> 45 jaar)
- Bloedverlies
- Bloedarmoede met ijzertekort
- Voorkomen van kanker of IBD in de familie
- Vermagering
- Afwijkend klinisch onderzoek of bloedtesten
- Nachtelijke diarree
Wat als ik gekend ben met IBD (ziekte van Crohn en colitis)?
PDS en IBD zijn voor alle duidelijkheid twee verschillende entiteiten die los van elkaar bestaan, maar ook tegelijk kunnen voorkomen. Studies tonen aan dat 30% van de patiënten met IBD in de loop van hun ziekte ook te maken krijgen met IBS- of PDS-symptomen. Aangezien de klachten van beide aandoeningen vaak op elkaar lijken, is het niet altijd gemakkelijk om het onderscheid tussen beide te maken. Vandaar dat altijd beroep zal gedaan worden op een aantal onderzoeken, zoals stoelgangsonderzoek door middel van calprotectine, bloedname of eventueel een endoscopie, om te kijken waarover het precies gaat.
Een belangrijk onderscheid tussen beiden is dat we bij IBD (ziekte van Crohn of colitis) te maken hebben met een ontstekingsziekte van de darm, waarbij er duidelijk ontsteking in de darmen te zien is bij een darmonderzoek. Bij PDS zien we in de regel een normaal ogende darm. Daarnaast verwachten we bij PDS geen complicaties in de toekomst, in tegenstelling tot IBD patiënten waarbij er wel complicaties op lange termijn mogelijk zijn (abcessen, fistels, ontwikkelen van darmkanker).
Beiden entiteiten (IBD en PDS) vergen ook een totaal andere behandeling, vandaar het belang van het erkennen en correct onderscheiden van beide aandoeningen.
| IBD | IBS |
|---|---|
| chronische aandoening/ziekte | Syndroom = groep van symptomen |
| Ontsteking van de darm | Geen ontsteking van de darm |
| Bloedarmoede, ijzertekort, soms ontsteking in bloed | Geen afwijkingen in het bloed |
| Afwijkende onderzoeken (coloscopie, beeldvorming, calprotectine) | Normale onderzoeken (coloscopie, beeldvorming, calprotectine) |
| Complicaties: vernauwingen, fistels, abcessen, verhoogd risico darmkanker | Geen complicaties |
